काही दिवसांपूर्वी शांता शेळके यांचे 'ललित नभी मेघ चार' वाचत होतो. ललित लेख आणि ते देखील शांताबाईंचे हा एक दुग्धशर्करा योग आहे. मुळात ललित हा प्रकारच इतका सुंदर आहे (ललित नावाखाली बोजड, दुर्बोध आणि अति अलंकारिक भाषा वापरुन ललित लिहणारे इथे अपेक्षित नाहीत.) तर या पुस्तकात असाच काही संदर्भासाठी विल ड्युरंट यांचा आधीच्या नोंदीतला परिच्छेद शांताबाईंनी दिलेला आहे. साध्या सोप्या भाषेतला हा मराठी अनुवाद या नोंदीत बघू.
"मानवी संस्कृती हा एक वाहता प्रवाह आहे. त्याला किनारे आहेत. माणसे आपापसात लढतात. चोर्‍यामार्‍या करतात. एकमेकांचा वध करतात. खूप संघर्ष करतात. त्यांच्या रक्ताने हा प्रवाह भरुन जातो आणि इतिहास या संघर्षाची, रक्तपाताची इमानेइतबारे नोंद करतो. पण त्याच वेळी याच या प्रवाहाच्या दोन्ही तीरांवर, शांतपणे, कुण्याच्या ध्यानातही येणार नाही अशा रीतीने, माणसे प्रेम करतात. विवाहबद्ध होतात. मुलाबाळांना जन्म देऊन त्यांचे संगोपन करतात. गाणी म्हणतात, नाचतात आणि कविता लिहतात. मानवी संस्कृतीचा इतिहास म्हणजे खरोखर या प्रवाहाच्या तीरावर जे घडते त्याचा इतिहास असतो, असायला हवा. पण इतिहासकार निराशावादी असतात त्यामुळे संस्कृतिप्रवाहाच्या तीरावर जे जीवन फुलत असते त्याकडे ते दुर्लक्ष करतात आणि तिच्या रक्तलांच्छित प्रवाहाचेच चित्रण करत राहतात. "
असं काही वाचलं की वाटतं वाचनाच्या आवडीचं सार्थक झालं. पण असं काही वाचलं की हमखास वाटतं की अरे मलाही असं काही लिहता आलं असतं तर.....
जर तरच्या गोष्टी करण्यात काही अर्थ नाही.
tags: Will Durant, History, English Literature
-सौरभ.
शुक्रवार, २९ जानेवारी, २०१०
बुधवार, २७ जानेवारी, २०१०
विल ड्युरंट
विल ड्युरंट हे एक अमेरिकन इतिहासकार आणि तत्वज्ञ होते. त्यांच्याशी म्हणजे त्याच्या पुस्तकांशी, थोड्याफार विचारांशी ओळख कशी झाली? ते आता सांगत नाही. पुढच्या नोंदीत बघू.
तर विल ड्युरंट हे त्यांच्या 'द स्टोरी ऑफ सिव्हिलायझेशन' या अकरा खंडी ग्रंथासाठी प्रसिद्ध आहेत. ही त्यांची ग्रंथमालिका अतिशय गाजली. थोडीफार कल्पना येण्यासाठी त्यांनी लिहलेला, त्यांच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध असलेला हा नमुन्यादाखल एक परिच्छेद बघा.
It is a mistake to think that the past is dead. Nothing that has ever happened is quite without influence at this moment. The present is merely the past rolled up and concentrated in this second of time. You, too, are your past; often your face is your autobiography; you are what you are because of what you have been; because of your heredity stretching back into forgotten generations; because of every element of environment that has affected you, every man or woman that has met you, every book that you have read, every experience that you have had; all these are accumulated in your memory, your body, your character, your soul. So with a city, a country, and a race; it is its past, and cannot be understood without it.
पुढे ते म्हणतात - Perhaps the cause of our contemporary pessimism is our tendency to view history as a turbulent stream of conflicts - between individuals in economic life, between groups in politics, between creeds in religion, between states in war. This is the more dramatic side of history; it captures the eye of the historian and the interest of the reader. But if we turn from that Mississippi of strife, hot with hate and dark with blood, to look upon the banks of the stream, we find quieter but more inspiring scenes: women rearing children, men building homes, peasants drawing food from the soil, artisans making the conveniences of life, statesmen sometimes organizing peace instead of war, teachers forming savages into citizens, musicians taming our hearts with harmony and rhythm, scientists patiently accumulating knowledge, philosophers groping for truth, saints suggesting the wisdom of love. History has been too often a picture of the bloody stream. The history of civilization is a record of what happened on the banks.
शेवटची दोन वाक्यं थक्क, नि:शब्द करणारी आहेत. एवढे दिवस आपण कोणता इतिहास शिकत आहोत मग? जे शिकवायला पाहिजे, शिकायलं हवं होतं ते राहूनच गेलं वाटतं.
असो. तर पुढच्या नोंदीत या खालच्या परिच्छेदाचा साधा सोपा मराठी अनुवाद बघूयात. सुरेख आहे तो.
-सौरभ
तर विल ड्युरंट हे त्यांच्या 'द स्टोरी ऑफ सिव्हिलायझेशन' या अकरा खंडी ग्रंथासाठी प्रसिद्ध आहेत. ही त्यांची ग्रंथमालिका अतिशय गाजली. थोडीफार कल्पना येण्यासाठी त्यांनी लिहलेला, त्यांच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध असलेला हा नमुन्यादाखल एक परिच्छेद बघा.
It is a mistake to think that the past is dead. Nothing that has ever happened is quite without influence at this moment. The present is merely the past rolled up and concentrated in this second of time. You, too, are your past; often your face is your autobiography; you are what you are because of what you have been; because of your heredity stretching back into forgotten generations; because of every element of environment that has affected you, every man or woman that has met you, every book that you have read, every experience that you have had; all these are accumulated in your memory, your body, your character, your soul. So with a city, a country, and a race; it is its past, and cannot be understood without it.
पुढे ते म्हणतात - Perhaps the cause of our contemporary pessimism is our tendency to view history as a turbulent stream of conflicts - between individuals in economic life, between groups in politics, between creeds in religion, between states in war. This is the more dramatic side of history; it captures the eye of the historian and the interest of the reader. But if we turn from that Mississippi of strife, hot with hate and dark with blood, to look upon the banks of the stream, we find quieter but more inspiring scenes: women rearing children, men building homes, peasants drawing food from the soil, artisans making the conveniences of life, statesmen sometimes organizing peace instead of war, teachers forming savages into citizens, musicians taming our hearts with harmony and rhythm, scientists patiently accumulating knowledge, philosophers groping for truth, saints suggesting the wisdom of love. History has been too often a picture of the bloody stream. The history of civilization is a record of what happened on the banks.
शेवटची दोन वाक्यं थक्क, नि:शब्द करणारी आहेत. एवढे दिवस आपण कोणता इतिहास शिकत आहोत मग? जे शिकवायला पाहिजे, शिकायलं हवं होतं ते राहूनच गेलं वाटतं.
असो. तर पुढच्या नोंदीत या खालच्या परिच्छेदाचा साधा सोपा मराठी अनुवाद बघूयात. सुरेख आहे तो.
-सौरभ
सोमवार, २५ जानेवारी, २०१०
प्रस्तावना
संस्मरणीय ब्लॉगवरची ही पहिलीच नोंद आहे. काही दिवसांपूर्वी, खरंतर वर्षंच झाली असतील, ब्लॉगिंगचे एक दोन प्रयत्न करुन झाले होते. पण पहिल्या दोन तीन नोंदींपुढे काही लिहणं सरकलं नाही. वेळ आली नव्हती असं म्हणता येईल. मोठमोठे लेखक ही एवढी पुस्तकं कशी लिहतात याचं आश्चर्य मला आधीपासूनच आहे. मी जे थोडंफार लेखन संकेतस्थळांवर केलं आहे त्यावेळचा अनुभव विचारात घेतला तर एखादी कल्पना स्फुरली की ती मनात इतकी घोळत राहते की बहुतांश विचार त्याचेच चालू राहतात हे माहिती होतं. लेखकांचंही असंच काही असावं.
ब्लॉगिंग बाबतची दुसरी एक गोष्ट म्हणजे तुमच्या मनातले विचार तुम्ही मांडता, ते प्रसिद्ध करता, (ते वाचनीय असतील तर) अनेकजण ते वाचतात. थोडक्यात सांगायचं झालं तर अशी एक खिडकी तुम्ही ब्लॉगिंगने उघडता ज्यातून बाहेरच्यांनाही तुमच्या मनात थोडंफार डोकंवायची संधी मिळते. इथेच थोडी गोची होते. निदान माझी तरी झाल्याचं म्हणता येईल. तुम्ही लिहलेले लेख, अनुभव, आठवणी, काही बाबींबद्दलची तुमची मतं यावरुन तुमची विचार
करण्याची पद्धत देखील कळून येते. माणूस कसा आहे ते कळायला लागतं. स्वत:बाबतच्या अशा काही गोष्टी जेव्हा तुम्ही इतरांसोबत वाटता तेव्हा कालांतराने "अरेच्चा! मी तर सगळंच लिहून बसलो, माझ्याबाबतीत जाणून घेण्यासारखं आता काही उरलेलं नाही" असंही वाटण्याची शक्यता आहे. थोडक्यात स्वत:च्या व्यक्तिमत्त्वात इतरांना जरा जास्तच डोकावू देण्याचा हा प्रकार आहे. (* हे विचार कदाचित फक्त माझ्याच डोक्यात वळवळत असतील, इतरांनाही असंच वाटायला पाहिजे असं काही नाही.) त्यामुळेच ब्लॉग लिहणे, नियमाने लिहणे, स्वत:चे विचार शब्दरुप करणे (वॉव!) वगैरे बर्‍यापैकी धाडसाची गोष्ट आहे असं मला वाटतं. ब्लॉग नियमाने लिहणार्‍यांचे मला कौतुक वाटते. "लोक काय म्हणतील?" याचा जरा जास्त विचार करणार्‍यांना ब्लॉग लिहायला जड जात असावे असाही माझा आपला एक अंदाज आहे. (परत एकदा *)
असो. आता या ब्लॉगच्या विषयांकडे वळू यात. अर्थातच माझ्या आवडीच्या विषयांवरच मी येथे लिहीन. आपल्या आवडत्या कार्यक्षेत्रातच तुम्ही शिरला असाल तर ते त्या कामाचं ओझं वाटत नाही तसंच आपल्या आवडत्या बाबींवर लिहणंही अवघड नसावं असं सध्या तरी मानून चाललो आहे. मग कोणत्या विषयांवर मी लिहणार आहे? साहित्याचा नंबर अर्थातच वरचा लागेल. वाचलेली पुस्तकं, त्यातनं काढलेली टिपणं वगैरे कुणासोबत वाटायला मला नक्कीच
आवडेल. दुसरा विषय आहे तो म्हणजे फोटोग्राफी. माझी काही मला बरी वाटत असलेली चित्रं देखील मी इथे प्रसिद्ध करीन. आणि त्यानंतर ते म्हणजे संगीत. या विषयाबाबत मी नक्की काय करणार आहे, काय लिहणार आहे हे खुद्द माझं मलाच माहित नाहीये. ते पुढचं पुढे बघू. त्यामुळे संगीत इथंच संपलं. या व्यतिरीक्त अनुभव, प्रवासवर्णनं वाचायला कुणाची हरकत असणार आहे का? नाही ना? धन्यवाद. हेच मला अपेक्षित होतं.
तर असा हा सरळ सरळ मामला आहे. काहीतरी वाचनीय आणि संस्मरणीय तुम्हाला देऊ शकेल असं मला वाटतं ते कसं जमतं ते पाहूयात.
अच्छा. भेटूयात पुढच्या लेखात.
-सौरभ.
ता.क. : एक गोष्ट सांगायची राहिली ती म्हणजे या ब्लॉगवर प्रसिद्ध होणार्‍या नोंदी अगदी आटोपशीर ठेवण्याचा मी प्रयत्न करणार आहे. आजकाल आधीच लोकांचा इंटरनेटवर इतका वेळ जात असतो त्यात माझ्या ब्लॉगची भर नको.
(त्यात विचित्रपणा असा की एवढा वेळ घालवूनही नंतर हातात काही पडलंय असं वाटत नाही. इतका वेळ वाया गेल्याबद्दल मग स्वत:चाच राग येतो.*) तर तसं होऊ नये असा प्रयत्न राहील. या ब्लॉगवर छोटीशी चक्कर मारायची,
वाचनीय असेल तर वाचायचं नाही तर पुढे तुमच्या कामांना तुम्ही मोकळे.
ब्लॉगिंग बाबतची दुसरी एक गोष्ट म्हणजे तुमच्या मनातले विचार तुम्ही मांडता, ते प्रसिद्ध करता, (ते वाचनीय असतील तर) अनेकजण ते वाचतात. थोडक्यात सांगायचं झालं तर अशी एक खिडकी तुम्ही ब्लॉगिंगने उघडता ज्यातून बाहेरच्यांनाही तुमच्या मनात थोडंफार डोकंवायची संधी मिळते. इथेच थोडी गोची होते. निदान माझी तरी झाल्याचं म्हणता येईल. तुम्ही लिहलेले लेख, अनुभव, आठवणी, काही बाबींबद्दलची तुमची मतं यावरुन तुमची विचार
करण्याची पद्धत देखील कळून येते. माणूस कसा आहे ते कळायला लागतं. स्वत:बाबतच्या अशा काही गोष्टी जेव्हा तुम्ही इतरांसोबत वाटता तेव्हा कालांतराने "अरेच्चा! मी तर सगळंच लिहून बसलो, माझ्याबाबतीत जाणून घेण्यासारखं आता काही उरलेलं नाही" असंही वाटण्याची शक्यता आहे. थोडक्यात स्वत:च्या व्यक्तिमत्त्वात इतरांना जरा जास्तच डोकावू देण्याचा हा प्रकार आहे. (* हे विचार कदाचित फक्त माझ्याच डोक्यात वळवळत असतील, इतरांनाही असंच वाटायला पाहिजे असं काही नाही.) त्यामुळेच ब्लॉग लिहणे, नियमाने लिहणे, स्वत:चे विचार शब्दरुप करणे (वॉव!) वगैरे बर्‍यापैकी धाडसाची गोष्ट आहे असं मला वाटतं. ब्लॉग नियमाने लिहणार्‍यांचे मला कौतुक वाटते. "लोक काय म्हणतील?" याचा जरा जास्त विचार करणार्‍यांना ब्लॉग लिहायला जड जात असावे असाही माझा आपला एक अंदाज आहे. (परत एकदा *)
असो. आता या ब्लॉगच्या विषयांकडे वळू यात. अर्थातच माझ्या आवडीच्या विषयांवरच मी येथे लिहीन. आपल्या आवडत्या कार्यक्षेत्रातच तुम्ही शिरला असाल तर ते त्या कामाचं ओझं वाटत नाही तसंच आपल्या आवडत्या बाबींवर लिहणंही अवघड नसावं असं सध्या तरी मानून चाललो आहे. मग कोणत्या विषयांवर मी लिहणार आहे? साहित्याचा नंबर अर्थातच वरचा लागेल. वाचलेली पुस्तकं, त्यातनं काढलेली टिपणं वगैरे कुणासोबत वाटायला मला नक्कीच
आवडेल. दुसरा विषय आहे तो म्हणजे फोटोग्राफी. माझी काही मला बरी वाटत असलेली चित्रं देखील मी इथे प्रसिद्ध करीन. आणि त्यानंतर ते म्हणजे संगीत. या विषयाबाबत मी नक्की काय करणार आहे, काय लिहणार आहे हे खुद्द माझं मलाच माहित नाहीये. ते पुढचं पुढे बघू. त्यामुळे संगीत इथंच संपलं. या व्यतिरीक्त अनुभव, प्रवासवर्णनं वाचायला कुणाची हरकत असणार आहे का? नाही ना? धन्यवाद. हेच मला अपेक्षित होतं.
तर असा हा सरळ सरळ मामला आहे. काहीतरी वाचनीय आणि संस्मरणीय तुम्हाला देऊ शकेल असं मला वाटतं ते कसं जमतं ते पाहूयात.
अच्छा. भेटूयात पुढच्या लेखात.
-सौरभ.
ता.क. : एक गोष्ट सांगायची राहिली ती म्हणजे या ब्लॉगवर प्रसिद्ध होणार्‍या नोंदी अगदी आटोपशीर ठेवण्याचा मी प्रयत्न करणार आहे. आजकाल आधीच लोकांचा इंटरनेटवर इतका वेळ जात असतो त्यात माझ्या ब्लॉगची भर नको.
(त्यात विचित्रपणा असा की एवढा वेळ घालवूनही नंतर हातात काही पडलंय असं वाटत नाही. इतका वेळ वाया गेल्याबद्दल मग स्वत:चाच राग येतो.*) तर तसं होऊ नये असा प्रयत्न राहील. या ब्लॉगवर छोटीशी चक्कर मारायची,
वाचनीय असेल तर वाचायचं नाही तर पुढे तुमच्या कामांना तुम्ही मोकळे.
याची सदस्यत्व घ्या:
पोस्ट (Atom)
पोस्ट्स
